NGƯỜI TÌNH – MARGUERITE DURAS – TÁC PHẨM THẤM ĐƯỢM NỮ TÍNH VÀ LÃNG MẠN
Những tác phẩm viết về tình yêu mà sống mãi với thời gian thường truyền tải điều gì đó rộng lớn và nặng nề hơn một mối tình nghĩa hẹp của đôi lứa. “Người tình” của nữ văn sĩ người Pháp – Duras Marguerite – là một tác phẩm như vậy.
Xuất bản năm 1984, đoạt giải thưởng văn học Goncourt, được chuyển thể thành phim năm 1992, “Người tình” mang dáng dấp tự truyện của tác giả. (Trích giới thiệu của Nhã Nam).
Giới thiệu sơ về nội dung: Lấy bối cảnh năm 1929, Việt Nam, lúc đó còn là thuộc địa, trên chuyến phà qua sông Mê Kông về Sài Gòn, cô bé da trắng mười lăm tuổi đã gặp một người đàn ông Hoa giàu có. Anh đi limousine, hút thuốc lá Anh, vừa du học từ Paris về, run rẩy mời cô lên chiếc ô tô đen. Mối tình của họ bắt đầu.
Một vài nhận xét: (Có spoiler – cho biết trước nội dung).
1. Có một Việt Nam đẹp đẽ hoang dã như vậy qua ngòi bút phóng khoáng và trữ tình của Duras
Văn chương của Duras rất bản năng. Ai đã từng thưởng thức truyện của bà chắc sẽ không ngạc nhiên nếu mình nói rằng chỉ cần đọc một hai câu đã cảm nhận được ngay sự từng trải và tâm hồn lãng mạn rất đỗi nữ tính.
“[…], tôi không thích gương mặt bà thời trẻ bằng gương mặt bà bây giờ, dù đã tàn úa.”
Không phải tự nhiên mà Liên Thành Tuyết viết trong câu chuyện “Sắc trời nhuộm tối” rằng, một ngày cô nhân vật chính đọc được dòng chữ trên kia trong cuốn Người tình, thấp giọng đọc thêm lần nữa, đột nhiên điên cuồng bỏ chạy. Chạy đi gọi điện thoại cho người bạn đời của mình. Tình yêu gói gọn trong một câu như vậy thôi, đó là sự kì diệu của văn học.
Cách dẫn truyện và miêu tả của Duras cũng vậy, rất tự nhiên và những hình ảnh cứ thế hiện ra sống động. Nước sông Mê Kông cuồn cuộn chảy, con người thuộc địa lam lũ, cô bé người Pháp mười lăm tuổi bôi son màu quả anh đào, đội chiếc mũ của đàn ông, cơ thể gầy gò chậm phát triển vì cái nắng nhiệt đới quanh năm (không có mùa xuân), những cô gái Sài Gòn trắng trẻo xinh đẹp luôn chăm sóc mình kỹ lưỡng, góc phố Sa Đéc trộn lẫn giữa nhiều thứ âm thanh và mùi thức ăn của người Hoa, nỗi buồn buổi chiều trong căn phòng hành lạc…
Kết cấu truyện khá đặc biệt: cả câu chuyện không có một câu thoại nào được tách riêng; lồng ghép vào giữa diễn biến chính của mối tình, cô bé (“tôi”) kể về mẹ mình, về hai người anh trai, về những người đàn bà trong cuộc sống của cô, thời gian cũng nhảy liên tục giữa quá khứ (lúc cô mười lăm), hiện tại (sau nhiều năm và bà ngồi viết sách này) lẫn những cột mốc thời gian khác như chiến tranh, thời điểm anh trai bà mất, mẹ bà mất, rồi lại về tuổi thơ của bà… thoạt nhìn rất ngẫu hứng nhưng không hề hỗn độn hay khó hiểu mà rất mượt mà và nhiều cảm xúc. Có thể nói văn của Duras tuôn trào mãnh liệt như dòng nước Mê Kông vậy. Sau này bà có bảo rằng, chắc nghiệp viết đã bén duyên với bà tại mảnh đất thuộc địa, nơi miền sông nước ấy.
2. Hơn một mối tình
Tình yêu trong truyện là một mối tình trớ trêu, bị cấm đoán, đầy mỉa mai, bởi thế cái nhục dục trong truyện vừa mãnh liệt, táo bạo lại vừa đớn đau và cay đắng. Nó không đơn thuần là vẻ đẹp của mối tình bất thành, mà còn phản ánh hiện thực. Hiện thực ở đây là đời sống nghèo túng của một gia đình dù là da trắng nhưng vẫn thiếu thốn, vật vã bởi vì sự độc ác và phá hoại của người con trai cả, tình thương và niềm hi vọng mù quáng của bà mẹ, sự khiếp sợ của người con thứ. Hiện thực ở đây là sự phân biệt chủng tộc, xung đột trong lòng mảnh đất thuộc địa được đặc tả qua chi tiết bữa cơm giữa anh người tình và gia đình cô bé: họ cắm cúi ăn, không nói gì, không cảm ơn, không để ý đến lời nói của anh vì anh là người Hoa, truyền đạt thông tin phải qua người trung gian (là cô bé), dù anh có tức giận hay tuyệt vọng thì họ cũng không xem điều đó là có giá trị, họ chỉ nhìn anh khi anh đếm tiền và trả tiền. Giá trị của anh nằm ở tiền nhưng dù anh có tiền thì họ vẫn chẳng xem anh ra gì. Rồi khi bà mẹ phát hiện ra mối quan hệ giữa cô bé và người tình, bà đánh đập, mắng chửi, cô bé phải cố hết sức phủ nhận dù rằng mọi thứ đã quá rõ ràng, cô sống giữa sự ghẻ lạnh của bạn bè, giữa sự dèm pha mỗi khi bước xuống từ chiếc limousine ấy.
Những biến động trong đời sống của cô bé cũng phản ánh phần nào sự ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế thế giới năm 1929. Cái tôi của người trẻ – ngay cả công dân đế quốc – cũng thật là nhạt nhòa. Mở trường dạy tiếng Pháp hẳn hoi nhưng người mẹ hiện lên với một cuộc đời thật vất vả, bon chen vì đứa con phá phách. Cô bé nói rằng muốn viết, muốn sau này trở thành nhà văn nhưng mẹ cô cho rằng nó là phù phiếm, phải học thành tài rồi viết gì thì viết. Sau này khi cô trưởng thành lại là chiến tranh, cuộc đời đầy những mất mát.
“Người tình” còn là câu chuyện buồn và nặng nề về tình cảm gia đình. Một người anh cả chuyên lục lọi, cướp đoạt tiền của của người thân và gia nhân, thậm chí muốn bán em gái để có tiền ăn chơi. Một người mẹ không hiểu vì sao lại cứ hết lòng vì người con cả mục nát ấy, để rồi một ngày cô bé kia quá mệt mỏi đên mức phải đoạn tuyệt quan hệ trong đau đớn kiệt quệ. Đọc truyện, chúng ta nhìn thấy sự cô đơn, đau buồn của một tuổi thơ có phần quen thuộc ở Việt Nam ngày xưa.
Tóm lại, “Người tình” rất phù hợp để đọc vào một buổi chiều buồn, sẽ nhiều cảm xúc hơn khi bạn ngồi ở hiên nhà nhìn ra đường phố Sài Gòn tấp nập hoặc trên một con thuyền nào đó trôi dọc sông nước Nam Bộ.
Tác giả: Blue Cat
Bạn có thể tham khảo đặt mua tại đây:
